Tengricilik ve Şamanizm

Tengricilik ve (şamanizm'in) ayrımını yapalım..
Tengricilik (Tengrizm) yada günümüz Türkçesi ile “Gök Tanrı dini”, “Ak din”; büyük oranda Türklerin ve kadim Türk bölgelerindeki bir çok Ulus ve Boyların, büyük oranda semavi olarak adlandırılan ve diğer bazı farklı dinlere girmeden önce inandıkları, kökeni binlerce yıllık olan dinin adıdır. Bu din “Tengri” (Tanrı) adı etrafında şekillenmiştir ve dinin esası; Tengri ye olan inanç, alkış ve yakarıştır. Bu din içinde, dini oluşturan daha bir çok ayrıntı unsur, inanç temelleri vardır. Bu kutsal inanç ve değerlerin temellerine “Kültler” denilmektedir. Atalar Kültü, Tinler Kültü, Doğa Kültü, Hayvanlar Kültü gibi kökeni tarih öncesi kadim zamanlara; Tengriciliğin de öncesine taşınabilecek olan bu kültler Tengriciliğin de temellerini oluşturmakta ve şekillendirmektedir.Bu kültler “Animizm” ve “Şamanizm” gibi adı sonradan konmuş  inançlar içinde değerlendirilmekte olup çok hatalıdır. Tengri inancı ve Türk Kültleri tamamen Tengricilik içinde değerlendirilmelidir. Bu inancın temelleri ve içeriği dışarıdan gelmemiş; aynı “Türk dili ve Türk abecesi” gibi Türk’ün kendi sosyal yaşamının içinden çıkmış ve Türk kültürü ile beraber şekillenmiştir. Bu inancın kaideleri, yazılı metinlere dayanmadığı ve sadece inananlar aracılığı ile sözlü ve uygulamalı olarak geniş zamanlara ve bölgelere taşındığı için; bir çok süreçten geçmiş ve kısmen farklı ama benzer anlayışların etkileriyle de gelişmiş, ilerlemiştir. Daha bir çok inancın içinde Tengricilik izlerini bulmak olasıdır. Tengricilik inancından ayrılıp, zorla yada isteyerek diğer inançlara geçen Türkler, bu kadim inançlarını da yeni dinlerinin içine taşımışlar, onlara ulamışlar, bilerek yada bilmeyerek sürdürmektedirler.Şamanizm sadece Sibirya ve Amerikan yerlileri için değil, neredeyse tüm Pagan sayılan inançlar için kullanılan bir terim ola gelmiştir. İçinde doğa ve ruhlar kültü olan her türlü inanca; “Türk dışı odaklı tarih anlayışına saplanıp kalan ve devam ettirme çabası olanlar” tarafından “Şamanizm” adı yakıştırılmakta, bu inanca mensup olanlara “Şamanist”, bu inancın tinsel öncüsüne de “Şaman” demektedirler.  Bu adlandırmalar genelde Rus Tarihçiler tarafından yapılmakta ve dünya müfredatlarına da uzun zamandır bu şekilde sokulmaktadır.


Birincisi Şamanizm bir “din değildir”. “Şaman” adından yola çıkarak oluşturulmuş (ki Şaman adı bir ilahı da işaret etmez?) hikayesel bir din adıdır. Bu durum “imam” dan yola çıkarak “İslam dinine” “İmamizm” demeye benzer. Kaldı ki Kam lar doğrudan bir “imam, rahip” özelliği de taşımazlar ve bunlardan çok farklıdırlar. Onlar tinsel öncülerdir.. Şamanizm yada Şamancılık? tamamen uydurma sözcükler olup, dünya da bir çok halk kitlelerinin kutsal saydıkları kültler için bir din yaratarak, dünyanın çeşitli yerlerindeki bu insanları sanki aynı dine bağlıymışçasına kabul edip, bu insanlara bir ad yakıştırma gereksinimi ile zoraki sunulmuştur. Halbuki bu inançların çoğunun adı bile yoktur ve hepsi kısmen yada tamamen birbirinden farklı inançlardır.